Gebelik bir kadının hayatındaki en mutlu dönemlerden biridir ancak pek çok kadın için bu dönem, kafa karışıklığı, korku, stres ve hatta depresyona neden olan bir dönemdir. Amerikan Obstetrik ve Jinekoloji Kongresi’ne göre kadınların %14-23’ü gebelik süresince depresyon belirtileriyle mücadele etmektedir.
Depresyon her dört kadından birini hayatının belli bir döneminde etkileyen ruhsal bir dengesizliktir, bu yüzden hamile kadınları etkilemesi çok şaşırtıcı değildir. Ancak, hamile kadınların ruhsal dengesizlikleri hormonsal değişikliğin normal bir parçası olarak görüldüğünden depresyon doğru bir şekilde teşhis edilememektedir. Bu varsayım hem anne hem de henüz doğmamış bebek için tehlikeli olabilir. Depresyon gebelik döneminde tedavi edilebilen ve kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Bu dönemlerde yardım almak bu yüzden önemlidir.
Gebelik Depresyonu Nedir?
Gebelik depresyonu tıpkı klinik depresyon gibi bir duygu durum bozukluğudur. Duygu durum bozuklukları beyin kimyasındaki değişikliklerden kaynaklanan biyolojik bir hastalıklardır. Gebelik boyunca hormonsal değişiklikler beyindeki kimyasalları etkiler, bu da direkt olarak depresyon ve anksiyete ile bağlantılıdır. Bu durum, zorlu hayat şartları nedeniyle daha da ciddileşebilir ve depresyonla sonuçlanabilir.
Depresyon Belirtileri Nelerdir?
Depresyondaki kadınlar aşağıdaki belirtilerin bazılarını iki hafta veya daha uzun süre yaşayabilmektedir:
- Uzun süreli üzüntü hali
- Konsantre olmakta zorlanma
- Gereğinden az ya da fazla uyku uyuma
- Normalde hoşa giden aktivitelerden zevk alamama
- Tekrar eden ölüm, intihar ve ümitsizlik içerikli düşünceler
- Anksiyete
- Suçlu veya değersiz hissetme
- Yeme alışkanlığında değişiklikler
Gebelikte depresyonu tetikleyebilecek unsurlar nelerdir?
- İlişkilerde sorunlar
- Aile fertlerinin veya kişinin depresyon geçmişi olması
- Kısırlık tedavisi
- Geçmişte düşük yapma
- Stresli hayat şartları
- Gebelikte komplikasyonlar
- Taciz veya travma geçmişi
Gebelikte depresyon bebeğe zarar verir mi?
Tedavi edilmemiş depresyon anne ve bebeği için risk oluşturabilir. Depresyon tedavi edilmediğinde kötü beslenmeye, alkol ve sigara tüketiminin yanı sıra intihar düşüncelerine neden olabilir. Tüm bunlar da erken doğuma, düşük doğum ağırlığına (LBW) veya bebeğin gelişiminde problemlere yol açabilir. Depresif olan bir kadın ne kendinin ne de bebeğinin yeterli bir şekilde bakımını yapacak güce sahiptir.
Depresyondaki annelerin bebekleri daha az hareketli olmakta ve çevresiyle daha az ilgilenmektedir. Depresyonda olmayan annelerin bebeklerine kıyasla daha endişeli olurlar. Bu yüzden doğru yardımı almak hem anne hem de bebek için önemlidir.
Gebelikte depresyon nasıl tedavi edilmelidir?
Depresyonda olduğunuzu düşünüyorsanız, yapmanız gereken ilk şey yardım almaktır. Belirtileri ve verdiğiniz mücadeleyi doktorunuza anlatın. Doktorunuz sizin ve bebeğiniz için en iyisini isteyeceğinden, tedavi seçenekleri konusunda sizin de fikrinizi alacaktır.
Hamile kadınlar için tedavi seçenekleri:
- Destek grupları
- Bireysel psikoterapi
- İlaçla tedavi
- Işık terapisi
Gebelikte kullanılabilecek güvenilir depresyon ilaçları var mıdır?
Gebelik süresince alınan antidepresanların (doktorunuza sorunuz) uzun süreli etkileri ve güvenilirliği konusunda tartışmalar vardır. Bazı araştırmalara göre birtakım depresyon ilaçları yeni doğan bebeklerde fiziksel sakatlıklara, pulmoner (akciğer) hipertansiyona, kalp hastalıklarına ve düşük doğum ağırlığına neden olmaktadır.
Hafif veya orta seviyede depresyonu olan bir kadın, destek grupları, psikoterapi ve ışık terapisiyle belirtilerinin üstesinden gelebilir. Eğer hamile bir kadın depresyona girdiyse ilaç tedavisiyle birlikte psikoterapi önerilmektedir (konu ile ilgili mutlaka doktorunuza başvurunuz).
Kadınlar hangi ilacı alırlarsa alsınlar bebeğin de etkileneceğini unutmamalıdırlar. Ne yazık ki hangi ilaçların bebek için güvenli olduğuyla ilgili yeterince bilgi bulunmamaktadır. Ağır depresyonun ilaçla tedavisinde belli başlı risklerin ve yararların iyi bir şekilde incelenmesi gereklidir. En çok yararı sağlayan ve bebeğe zarar vermeyecek ilacın dikkatlice tespit edilmesi gerekir.
Eğer ilaç tedavisi uygulayacaksanız, doğum öncesi doktorunuz ve psikiyatri uzmanınızla birlikte bir dayanışma oluşturmak en iyi adım olacaktır. Her iki sağlık uzmanına da sizin ve çocuğunuz için en iyi tedavinin ne olacağını sorun. Eğer tedavi seçenekleriniz fazlaysa her birini araştırın.
Uzun vadede ne gibi etkileri olabilir? Bebek doğumdan sonra ilaç kesilince yoksunluk sendromu yaşayacak mı? Bu ilaç yeni doğan bebeklerde sağlık soranlarına veya gelecekte gelişim geriliğine neden olur mu? Depresyonu tedavi etmezseniz şimdi ve gelecekte karşınıza çıkabilecek sorunları iyi değerlendirin.
Depresyonu doğal yollarla tedavi etmek mümkün mü?
Antidepresanlarla ilgili tartışmalardan ötürü pek çok kadın artık farklı tedavi yollarına yönelmiş durumda. Yukarıda da belirttiğimiz gibi hafif ve orta depresyonu tedavi ederken ilaç tedavisi yerine destek grupları, psikoterapi ve ışık tedavisi tercih ediliyor (konuyla ilgili doktorunuza başvurunuz). Bunlara ek olarak doktorunuza diğer doğal yolların neler olduğunu da sorabilirsiniz.
- Egzersiz: Egzersiz yaparak serotonin seviyenizi arttırır, kortizol seviyenizi düşürürsünüz.
- Yeterince dinlenin: Uykusuzluk vücudunuzun ve zihninizin stres ve sorunlarla baş etme performansını büyük ölçüde etkiler. Kalkış ve yatış saatlerinizi bir düzene oturtun, aynı saatte kalkın ve yatın.
- Beslenme ve diyet: Farklı besinler ruh halinizde ve stres yönetiminizde değişikliklere neden olabilir. Kafein, şeker, işlenmiş karbonhidrat, yapay katkı maddeleri ve düşük proteinli gıdalar ruhsal ve fiziksel sağlığınızı olumsuz etkileyebilir. Kendinizi iyi hissetmenizi sağlayacak besinleri tüketerek vücudunuzu harekete geçirin.
- Akupunktur: Yeni yapılan çalışmalara göre hamile kadınlar için akupunktur depresyonu tedavide geçerli bir yöntem (Lütfen doktorunuza başvurunuz).
- Omega 3 yağ asitleri: Yıllarca omega 3’ün pek çok sağlık sorununa çözüm olduğu bilindik bir gerçektir. Bunun da ötesinde, yeni yapılan çalışmalara göre günde bir omega 3/balık yağı içmek depresyon belirtilerini azaltmaktadır. Hamile kadınlar cıva içermeyen balık yağı tüketmek için özen göstermeli ve doktorlarına alacakları miktarı danışmalıdırlar.
- Bitkisel çözümler: Pek çok bitkisel ürün ve vitamin hapı ruh halinde ve serotonin dengesinde değişikliklere yol açmaktadır. St John’s Wort, SAM-e, 5-HTP gibi antidepresanları ve magnezyum, B6 vitamini ve bitkisel ürünleri kullanmadan önce mutlaka doktorunuza veya beslenme uzmanına danışın. Bitkisel ürünlerin her biri antidepresanlarla birlikte kullanılmaya uygun değildir ve hamile kadınlar için dozajları dikkatle belirlenmelidir.
Eğer doktorunuza depresyonunuzdan bahsetmek istemiyorsanız, başka birine anlatın. Bir kişinin sizin durumunuzdan haberdar olması ve yaşadığınız sorunları bilmesi önemlidir. Depresyonla yalnız başa çıkmaya çalışmayın. Bebeğinizin sağlığı için yardım alın ve tedavi olun.
Derlendiği Kaynaklar:
U.S. Department of Health and Human Services, https://www.womenshealth.gov/
March of Dimes, http://www.marchofdimes.com
The American Congress of Obstetricians and Gynecologist (ACOG), http://www.acog.org
MGH Center for Women’s Mental Health,http://www.womensmentalhealth.org
Acupuncture for depression during pregnancy:a randomized control study. Obstet Gynecol, 2010 Mar;115(3):511-20.PMID:20177281