Hamilelik döneminde kadınları en endişelendiren konulardan bir tanesi de ilaç kullanımıdır. Bunun yanı sıra ilaç kullanımının bebek üzerindeki etkilerinin neler olacağı da uzmanlara sıkça sorulan sorular arasındadır. Ancak hamilelik döneminde ortaya çıkan veya anne adayında hamilelikten önce bulunan hastalıklar nedeniyle doktor kontrolünde ilaç kullanılabilmektedir. Hamilelik döneminde her ne kadar ilaç kullanılması tavsiye edilmiyor olsa da, bazı durumlarda kullanım zorunlu hale gelebilmektedir. Elbette hamilelikte ilaç kullanımının çok dikkat gerektiren bir konu olduğunu da unutmamak gerekir. Bu nedenle doktorunuza danışmadan ilaç kullanmamanız veya doktorunuzun önermediği hiçbir ilacı almamanız hayati önem taşır.
Gebeliğin 31. İle 71. günleri bebeğin organ oluşumunun gerçekleştiği dönemlerdir. Bu dönemlerde mümkün oldukça ilaç alınmaması gerekmektedir. Çünkü kullanılan ilaç bebeğin gelişimini olumsuz etkileyebilir ve dönüşü olmayan hasarlara yol açmasına neden olabilir.
Anne adayının hamilelik durumunu bilmeden ilaç kullanması bazen bebekte herhangi bir etki yaratmazken bazen gebeliğin sonlandırılma durumuyla karşılaşılabilmektedir. Ancak sonraki dönemlerde bilinçsiz ilaç kullanımının bebeğin sağlığını olumsuz etkileme ihtimali yüksek olabilir.
Gebelikte ilaç kullanımına karar verilirken Amerikan Gıda ve İlaç Kullanımı (FDA) kriterleri dikkare alınır. Bu kriterlere göre ilaçlar çeşitli kategorilere ayrılmaktadır. Bu kategoriler şu şekildedir.
A: Kontrollü olarak yapılan çalışmalarda herhangi bir risk gösterilememiştir.
B: İnsanda risk gösterilememiştir: Bu kategori hayvanlar üzerinden yapılan deneylerde risk olabileceği gösterilmiş veya riskin görülmediğini açıklar ancak insanlar için henüz yeterli bir çalışma yoktur.
C: Riskin olmadığı kanıtlanmıştır: İnsanlar üzerinde herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Hayvanlar üzerinden çalışma ya yoktur ya da yapılan çalışmalar pozitif olarak belirlenmiştir. Bu grupta bulunan ilaçlar kar/zarar oranı göz önüne alınarak kullanılabilir.
D: Riskle ilgili pozitif bulgular mevcut: Bu konuda yapılan çalışmalar riskin olduğunu açıklar. Ancak hastaya yararı göz önüne alınarak kullanılabilir.
X: Gebelikte kullanılması yasak olan ilaçlar: İnsanlar ve hayvanlar üzerinden yapılan deneyler sonucunda bebekte riskin oluştuğu ilaç grubudur. Bu ilaç grubu sadece anne yaşamının söz konusu olması durumunda kullanılabilir ve gebeliğin sonlandırılmasına karar verilebilir.
Gebelikte En Sık Kullanılan İlaçlar
- Analjezikler (Ağrı Kesiciler)
- Antihistaminikler (alerji tedavisinde kullanılır)
- Antasitler
- Proton Pompası İnhibitörleri (Omeprazol, Esomeprazol v.b)
- Bulantı-Kusma için kullanılan ilaçlar
- Metformin
- Statinler
- Epilepsi Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
- Antidepressanlar
- Angiotensin converting enzim inhibitörleri ve reseptör blokörleri